Słownik pojęć fotograficznych

A

Aberracja – wada pojedynczej soczewki, czy układu optycznego (zwierciadła, obiektywu), powodująca deformację obrazu, zniekształcenie jego kształtu, pogorszenie ostrości, przebarwienia czy też błędne odzwzorowanie barw.

Aberracja chromatyczna – wada układu optycznego polegająca na odmiennych odległościach ogniskowania światła o różnej długości fali. Wskutek czego występuje roszczepienie światła wskazujące, iż jasne fragmenty na ciemnym tle zdjęcia będą miały dodatkowe obwódki. Aby usunąć wadę należy zastosować przesłony lub soczewki o przeciwnej aberracji.

Aberracja sferyczna – wada układu optycznego, polegająca na odmiennych długościach ogniskowania promieni świetlnych pomiędzy środkiem a krawędziami urządzenia optycznego. Aby usunąć wadę należy zwiększać przesłonę lub soczewki o przeciwnej aberacji.

Adapter – urządzenie, którego zadaniem jest połączenie bagnetu obiektywu z mocowaniem M42.

APSC – typ matrycy używanej w cyfrowych lustrzankach jednoobiektywowych. Stosowanie matryc tego formatu wymaga używania obiektywów o krótszej ogniskowej.

Autoekspozycja (AE) – system odpowiedzialny za automatyczne dopasowanie wartości przesłony i czas naświetlania do uzyskania prawidłowej ekspozycji.

Autofocus (AF) –  system automatycznego ustawiania ostrości na jednym lub wielu punktach obrazu. Gdy tryb AF jest włączony, wystarczy przytrzymać przycisk migawki do połowy, a aparat sam ustawi  ostrość i zablokuje ekspozycję.

Akt – jest przedstawieniem nagiego ciała ludzkiego lub jego fragmentu w sztuce (malarstwie, fotografii, grafice, rzeźbie, etc.) w sposób tajemniczy, wysublimowany, ukazując jego naturalne piekno.

Anti-Shake – wbudowany w korpus aparatu system stabilizacji matrycy redukujący wszelkie drgania aparatu.

APO – Apochromatic, korekcja apochromatyczna, dzięki której obiektyw pozbawiony jest aberracji chromatycznej. Wada ta wynika z różnego współczynnika załamania w szkle promieni światła o różnych barwach, czego efektem jest brak ostrości przy pełnym otworze osłony, widoczny w obiektywach stałoogniskowych. Stosując soczewki o niskiej dyspersji różnice w załamywaniu są znikome a obraz jest już ostry przy całkowicie otwartej przysłonie bądź lekko przymkniętej.

APS – Advanced Photo System film fotograficzny o rozmiarze klatki obrazu 16×30 mm.

ASA – jest to pierwowzór norm stopniowania czułości opracowany przez American Standard Association – o identycznych parametrach jak jest określane dzisiaj ISO.

Autobracketing (skr. AEB ang. Auto Exposure Bracketing) – współczesna technika fotograficzna zwana potocznie bracketingiem,  polegająca na automatycznym wykonaniu trzech ekspozycji (z niedoświetleniem, wskazanej przez świetłomierz, oraz z prześwietleniem) w celu uzyskania fotografii o różnym poziomie jasności. Żeby mieć pewność, że chociaż jedno zdjęcie będzie prawidłowo naświetlone w kontrastowych i trudnych warunkach oświetleniowych wykorzystuje się właśnie metodę Bracketingu. AEB oprócz korekcji parametrów naświetlania uwzględnia również zmiany balansu bieli. Profesjonaliści (fotograf, retuszer) aby uzyskać na całym zdjęciu optymalny kontrast w Photoshopie nakładają na siebie kilka różnie oświetlonych zdjęć, uzyskując tym samym zadowalający ich efekt.

B

Bagnet F – jest to wprowadzony w 1959 roku system mocowania obiektywu do aparatu fotograficznego o średnicy 44 mm z trzema zaczepami i ogniskową 46,5 mm. Dzisiaj z powodzeniem wykorzystywany przez firmę Nikon.

Bagnet K – jest to wprowadzony przez firmę Pentax w 1975 roku system mocowanie obiektywu, którego główną zaletą jest jego kompatybilność wraz z wprowadzaniem na rynek nowszych  obiektywów.

Balans bieli (WB) – dostrojenie aparatu w celu poprawnego odwzorowania kolorów. We współczesnych aparatach można spotkać kilka gotowych ustawień uwzględniających oświetlenia takie jak np. słoneczne, jarzeniowe, neonowe, itp.

Batery check – wskaźnik poziomu ładowania baterii.

Blenda – ekran odblaskowy, służący do odbijania światła w celu uzyskania odpowiedniego oświetlenia fotografowanego przedmiotu. Blenda umożliwia także rozjaśnienie fotografowanej aranżacji oraz neutralizację cieni. W warunkach domowych można uzyskać ten sam efekt przy użyciu białej kartki papieru, styropianu czy też folii aluminiowej. Chcąc uzyskać inne efekty można użyć kartki papieru w innych kolorach.

Bluetooth – międzynarodowy standard bezprzewodowej komunikacji krótkodystansowej (transmisji danych cyfrowych, głosowych) pomiędzy różnymi urządzeniami elektroniznymi (np. komputerami, telefonami komórkowymi, aparatami fotograficznymi, kartami ISDN, modemami itp.)

Bokeh – w fotografii jest utożsamiany z efektem rozmycia, zmniejszonej ostrości obiektów znajdujących się poza głębią ostrości.

Boom – to statyw oświetleniowy (wysięgnik) zwany potocznie „Żurawiem” najczęściej wykorzystywany w studio fotograficznym do mocowania lamp studyjnych za pomocą ramienia (zwykle teleskopowego) na pożądanej wysokości nad fotografowanymi przedmiotami.

Brillant Color – funkcja odpowiedzialna w projektorach za wyświetlanie obrazu o zwiększonej jasności z zachowaniem dużej głębi kolorów.

Bulb – czas otwarcia migawki w pełni kontrolowany przez fotografa od momentu naciśniecia spustu migawki do momentu jej zwolnienia.

B&W – ukazanie piękna fotografii w odcieniach czerni i bieli.

C

Camera obscura – pierwowzór aparatu fotograficznego nazwany także ciemnią optyczną lub kamerą otworkową. Jest to najprostszy aparat fotograficzny składający się ze skrzyni światłoszczelnej i otworka. Światło które wpada przez otwór tworzy na przeciwległej ścianie skrzyni odwrócony obraz fotografowanego przedmiotu.

CCD – Charge Coupled Device jest to rodzaj matrycy światłoczułej stosowanej w aparatach cyfrowych oraz innych urządzeniach obrazujących. W zależności od poziomu natężęnia promieni świetlnych, padających na poszczególne sensory uaktywnia się prąd elektryczny, transformując się na sygnał cyfrowy.

Celownik lunetkowy – całkowicie niezależy od biektywu układ optyczny pozwalający na oglądanie fotografowanej scenerii. Ma on jednak podstawową wadę, która wynika z braku równoległości osi celownika i obiektywu a mianowicie błąd paralaksy, który różnicuje obraz obserwowany z wielu różnych miejsc i płaszczyzn.

Celownik lustrzany – system wykorzystujący ruchome lustro umieszczone w aparacie pod kątem 45 stopni za obiektywem. Podczas fotografowania obraz odwzorowywany przez obiektyw trafia za pośrednictwem lustra do oka obserwatora. W momencie uruchomienia migawki lustro podnosi się i obraz zostaje utrwalony na kliszy. Jest to najlepszy system obserwacyjny, gdyż przedstawia stan rzeczywisty i co najważniejsze nie występują w tym sestemie błędy paralaksy.

Celownik optyczny – zwany także wizjerem lub lunetką – jest elementem układu optycznego  aparatu fotograficznego umożliwiającym fotografowi podejrzenie kadru przed zrobieniem zdjęcia.

CF – (Compact Flash) – pierwsza wprowadzona w 1994 roku przez firmę SanDisk Corporation karta Flash służąca do przesyłu danych. Jedną z zalet tej karty jest szybkość przesyłu danych oraz interfejs identyczny jak interfejs IDE stosowany do obsługi dysków.

CMOS – Complementary Metal Oxide Semiconductor – tryb matrycy światloczułej stosowany w aparatach cyfrowych, lustrzankach, kamerach internetowych. Firma Canon w aparatach serii EOS wykorzystała system CMOS z uwagi na to, że charakteryzują się bardzo dobrym oddaniem barw, oraz niższym w porównaniu do CCD szumem i możliwością pracy z wyższymi czułościami.

CMYK – skrót określający cztery podstawowe barwy wykorzystywane w procesie drukowania tj. Cyan (turkusowy), Magenta (purpurowy), Yellow (żółty), Black (czarny).

Custom function – ustawienia własne zdefiniowane przez użytkownika aparatu.

Czas naświetlania – jeden z parametrów trójkąta ekspozycji, który można regulować w trybie manualnym. Jest to czas podczas którego migawka pozostaje wystawiona na działanie światła. Im dłuższy będzie czas naświetlania tym zdjęcie będzie jaśniejsze.

Czujnik krzyżowy – czujnik automatycznego ustawiania ostrości w aparacie cyfrowym składający się z dwóch sensorów liniowych, co pozwala im na pionową oraz poziomą detekcję światła.

Czułość (ISO) – jest to parametr określający wrażliwość matrycy na światło. Im wyższe tym większa podatność na światło. Jest jednym z parametrów trójkąta ekspozycji obok przysłony i czasu naświetlania. Najniższą czułością jest ISO 100, górna granica jest na poziomie od 3200 do 12800         a zdarza się czasem i więcej.

D

Długoogniskowy obiektyw – jest to każdy obiektyw, którego ogniskowa jest dłuższa od średnicy tworzonego obrazu. Najczęściej wykonuje się nim zbliżenia fotografowanego przedmiotu. Długoogniskowy obiektyw to taki, którego ogniskowa przekracza 60 mm.

Dobiegaczka – jest to mechanizm w aparacie umożliwiający śledzenie poruszających się obiektów        i wykonywanie im zdjęć seryjnych z prawidłowo ustawioną ostrością. Najczęściej stosowany              w fotografii reportażowej.

Double Exposure – to technika fotograficzna, która łączy dwa różne zdjęcia w jeden obraz.

DPI (Dots Per Inch) – w fotografii jest to jednostka miary plików cyfrowych, która określa, ile pikseli wypełni cal każdego boku zdjęcia.

DSLR – Digital Single Lens Reflex Camera – jest to rodzaj lustrzanki jednoobiektywowej, w której rolę materiału światłoczułego spełnia matryca światłuczuła CCD lub CMOS. Niegdyś aparaty tego typu były przeznaczone wyłącznie dla profesjonalistów. Z upływem czasu i obniżenia kosztów produkcji są obecnie bardzo popularną lustrzanką wśród amatorów fotografii.

Dyfuzor–  to rodzaj akcesorium stosowanego w fotografii w celu odbicia, oraz rozproszenia strumienia światła. Stosowanie dyfuzora pozwala na równomierne oświetlenie scenerii, usunięcie efektu czerwonych oczu, wygładzenie i wydobycie trójwymiarowości obrazu, oraz poprawienie kolorów. Może występować w postaci niewielkiej nakładki na wbudowaną lampę (dyfuzor nasadkowy) lub cienkiego materiału (softbox).

Dystorsja – wada układu optycznego, powodująca znaczne zniekształcenie obrazu, wygięcie linii, itp. Przyjmuje formy:

• beczkowej – widoczna jest w obiektywach szerokokątnych typu zoom bądź tzw. rybie oko.

• poduszkowej – widoczna jest w obiektywach zmiennoogniskowych.

E

Edytor zdjęć – jest to program, który służy do poprawy / przeróbki zdjęć. Najpopularniejszym wśród profesjonalnych fotografów jest PS (czyli Photoshop).

E-TTL – system stosowany przez firmę Canon do pomiaru ilości światła lampy błyskowej przez obiektyw.

EEPROM – (ang. electrically erasable programmable read-only memory) rodzaj nieulotnej pamięci komputerowej, która jak sama nazwa wskazuje może być wielokrotnie zapisywana. Przeznaczona jest do przechowywania niewielkiej ilości danych.

Efekt czerwonych oczu – występuje na zdjęciach osób fotografowanych w ciemności przy użyciu lampy błyskowej znajdującej się blisko osi obiektywu. Jest to spowodowane bezpośrednim odbiciem promienia światła lampy błyskowej od siatkówki oka. Efekt ten można swobodnie zredukować             w dowolnym edytorze zdjęć.

Ekspozycja (sk. EV Export Value) – ilość światła, padającego na matrycę podczas naświetlania.        Na prawidłowe ustawienie parametrów ekspozycji ma wpływ oświetlenie miejsca, dobór ISO, czasu naświetlenia oraz przysłony, czyli tzw. trójkąt ekpozycji.

Ekwiwalent ogniskowej – (nazywany też mnożnikiem ogniskowej) jest to wartość, którą otrzymuje się mnożąc ogniskową danego obiektywu przez przelicznik podawany dla matrycy aparatu cyfrowego, w którym zamontowano ten obiektyw. W ten sposób można porównać kąty widzenia różnych matryc dla tego samego obiektywu.

EV – Exposure Value – jest to jednostka miary oraz skali ekspozycji fotograficznej. Liczba EV informuje o ilości światła. Niskie wartości EV to mała ilość światła, wysokie wartości EV to duża ilość światła co przekłada się na czas naświetlania i przysłonę.

Exif – rodzaj metadanych, zawarty w nagłówku pliku JPEG o parametrach wykonanego zdjęcia tj. rodzaju aparatu, ogniskowej obiektywu, ekspozycji, balansu bieli, autorze zdjęcia, oraz dacie i wielkości pliku.

Exposure Modes – jest to tryb naświetlania.

F

f (f/stop) – małą literą “f” określamy wartość przesłony, np. f/2.8 albo f/3.2-5.6. Oznacza to, że przesłonę w obiektywie można maksymalnie otworzyć do 2.8.

FEB – termin określający kompensację ekspozycji.

FEC – termin określający kompensację siły błysku.

Fill – in – jest to tryb pracy lampy błyskowej, której głównym zadaniem jest doświetlanie przedmiotu z uwzględnieniem światła zastanego.

Filtr dolnoprzepustowy – (ang. Optical Low Pass Filter, OLPF) nazywany też filtrem antyaliasingowym jest częścią wielu aparatów cyfrowych i znajduje się bezpośrednio przed matrycą światłoczułą, którego zadaniem jest odcięcie informacji zawartych w wysokich częstotliwościach obrazu, dzięki czemu możliwe jest ograniczenie występowania efektu mory i przekłamań barw powodowanych przez fale wysokiej częstotliwości. W rezultacie filtr dolnoprzepsutowy zapobiega zjawisku aliasingu, czyli schodkowania obrazu.

Filtry efektowe – są to filtry wykorzystywane w fotografii kreatywnej. Zalicza się do nich filtry podczerwone, filtry nocne, soczewki makro, czy też różne warianty filtrów zmiękczających stosowanych w fotografii portretowej, tworzące lekką poświatę w okolicy jasnych obszarów zdjęcia     i ogólny spadek ostrości fotografii.

Filtr polaryzacyjny – jest jedną z najbardziej popularnych modyfikacji optycznych, stosowanych przez fotografów produktowych oraz krajobrazowych. Pierwsi używają go w celu, w jakim został stworzony, czyli do niwelowania odbić powstających na powierzchniach szklistych, błyszczących, odbijających światło (niemetalicznych), np. szyb; drudzy używają go w celu podniesienia kontrastu. Techniczne działanie filtra polaryzacyjnego polega na częściowym pochłanianiu światła spolaryzowanego (rozproszonego w atmosferze). W fotografii krajobrazowej jego działanie można porównać do efektu, uzyskiwanego przez filtr czerwony przy zdjęciach czarno-białych. Działanie filtra jest najmocniejsze wtedy, gdy słońce jest pod kątem 90 stopni do fotografowanej sceny. Filtr polaryzacyjny wzmacnia również nasycenie barw obiektów nieprzeźroczystych, czyli takich, przez które nie przechodzi światło, jak tkaniny i rośliny. Jest to jeden z najważniejszych filtrów w przyborniku każdego fotografa. Właściwie użyty doskonale poradzi sobie z wytłumieniem niechcianych odblasków, flar czy przejaskrawionych powierzchni, a także z nasyceniem kolorów.

Filtry szare – ograniczają ilość światła docierającego do obiektywu, pozwalając jednocześnie na wydłużenie czasu ekspozycji przy zastosowaniu tych samych ustawień przysłony i czułości. Występują w wersjach o różnych stopniach przyciemnienia, przedłużających ekspozycję o określoną wartość.      Są szczególnie zalecane w warunkach, w których nasz aparat nie pozwala uzyskać wymaganej ekspozycji.

Filtry Skylight – mają lekko różowe zabarwienie. Mogą być stosowane do lekkiej korekcji barw i nasycenia, a także jako filtry ochronne. Nadają delikatnie różowawe zabarwienie, obniżające troszeczkę temperaturę barwową. Tym samym nadają przyjemniejszą, cieplejszą barwę zdjęciom robionym w południe przy niezachmurzonym niebie. Redukują także promieniowanie UV i mają szerokie zastosowanie w fotografii portretowej i krajobrazowej. 

Filtr UV – hamuje wpadanie szkodliwych dla materiału światłoczułego promieni ultrafioletowych, które w pewnych warunkach (np. powyżej wysokości 1500 m n.p.m.) mogą wywoływać niekorzystne, niebieskawe zabarwienie zdjęć i ogólny spadek kontrastu. Jest zalecany szczególnie podczas pracy na otwartej powierzchni oraz z tradycyjnymi analogowymi materiałami światłoczułymi.

Filtry UV nie dają widocznego efektu podczas fotografowania w normalnych warunkach, jednakże mimo to nadal są najpopularniejszą grupą filtrów, wykorzystywanych jako element ochrony mechanicznej dla przedniej soczewki obiektywu, nie wpływając jednocześnie na zakres światła widzialnego.

Filtr fotograficzny – jest to płaska przezroczysta lub częściowo przezroczysta nasadka nakładana na obiektyw, zmieniająca wygląd fotografowanego obrazu, nakładana najczęściej na przód obiektywu,         a jeśli jest to niemożliwe – na jego tył (np. w obiektywach lustrzanych lub najszerszych).

Filtry połówkowe – pozwalają na osiągnięcie dwóch różnych poziomów ekspozycji dla osobnych obszarów zdjęcia. Używa się ich np. dla uniknięcia nadmiernego naświetlenia nieba, przy zachowaniu właściwej ekspozycji elementów krajobrazu poniżej linii horyzontu.

Flara – efekt optyczny pojawiający się na obrazie na skutek interakcji promieni światła z soczewkami obiektwu, kamery lub aparatu fotograficznego, gdy obiektyw skierowany jest na źródło światła (np. słońce). Najczęściej jest on widoczny w formie półprzezroczystych różnokolorowych okręgów.

Flash (Flesz) – inaczej zwany lampą błyskową. Urządzenie służące do doświetlenia fotografowanej scenerii, krótkotrwałym, ale bardzo intensywnym błyskiem światła w sposób skoordynowany z migawką aparatu.

Flatlay – fotografowanie z góry ułożonej kompozycji zdjęcia (tzw. z lotu ptaka).

Fotografia analogowa – jest fotografią, w której nośnikiem obrazu są materiały światłoczułe – np. negatywy, slajdy. Miłośnikami tego typu fotografii są szczególnie osoby, które cenią sobie „klimat” zdjęcia. Zrobienia zdjęca analogowego jest długim procesem, w którym nie ma możliwości wglądu do zdjęć a ich ilość jest niewielka i każde ujęcie jest zwykle bardzo dobrze przemyślane. Późniejsze wywołanie zdjęć wymaga dużo więcej pracy niż zdjęcia cyfrowego i zwykle nie jest poddawane późniejszemu retuszowi ze względu na bardzo trudny proces retuszu.

Fotografia cyfrowa – w przeciwieństwie do fotografii analogowej jest to łatwy, szybki i tani sposób fotografowania, gdyż zdjęcia zapisywane są na karcie pamięci. Można je podglądać na każdym etapie – jeśli się nie uda skasować, a w jego miejsce wykonać ponowne bez obawy o brak miejsca. Cyfrowa  obrobka zdjęć i retusz nie są tak skomplikowane jak w przypadku fotografii analogowej.

G

Geotagowanie zdjęć – to dodanie współrządnych geograficznych do wykonywanych zdjęć. Funkcja ta jest szczególnie przydatna podróżnikom, którzy chcą pochwalić się miejscem, w którym zostały wykonane zdjęcia.

GIF – jest krótką, kilkusekundową ruchomych grafiką, animacją. Dzięki kompresji jest lżejszy niż filmik przez co szybciej ładuje się na stronach internetowych. Można tworzyć je w programach do obrabiania zdjęć (np. PhotoScape) lub w aplikacjach powstałych tylko dla robienia animacji GIF.

Głębia ostrości – w fotografii jest to parametr służący do określania zakresu odległości, w którym obiekty obserwowane przez aparat fotograficzny sprawiają wrażenie ostrych (to znaczy mających wyraźne, nierozmazane kontury).parametr określający zakres ostrości. Najprościej kontrolować ten parametr poprzez zmianę wartości przesłony: im większa wartość, tym bardziej rośnie zakres ostrości. Poniższe zestawienie dobrze ilustruje działanie przesłony na głębię ostrości.

Głowica 3D – za pomocą 3 płaszczyzn czyli pochylanie głowicy w pionie – przód / tył, na boki – lewo / prawo oraz wokół własnej osi – obrót. zapewnia fotografom szybkie i precyzyjne pozycjonowanie aparatu. Głowica 3D świetnie sprawdza się w fotografii produktowej, gdy mamy już ustalony kadr        a potrzebujemy tylko nieco pochylić sprzęt względem fotografowanego obiektu.

Głowica kulowa – jest jedną z najbardziej popularnych i wszechstronnych głowic ze względu na lekką, wytrzymałą i szybką obsługę (zmianę kadu czy położenia sprzętu). Przydatne zwłaszcza             w fotografii reporterskiej lub przyrodniczej gdy szybko chcemy zmienić kadr i zablokować głowicę      w danej pozycji.

Głowica pistoletowa – za pomocą jednego przycisku umożliwia szybką zmianę pozycji sprzętu.

Głowica Video – jest to głowica przeznaczona do filmowania za pomocą nie tylko kamery, lecz także aparatów fotogradicznych i telefonów komórkowych umożliwiające płynne prowadzenie i stabilne  ujęcia, bez jakichkolwiek poruszeń i drgań.

Gorąca stopka – to mały uchwyt umieszczony na korpusie aparatu fotograficznego pozwalający na zamontowanie dodatkowej, zewnętrznej lampy błyskowej.

H

HDR – (ang. High Dynamic Range Image) jest techniką fotografii polegająca na wykonaniu kilku zdjęć tego samego ujęcia, z użyciem różnych parametrów ekspozycji i późniejszym nałożeniu ich na siebie uzyskując tym samym bardzo szeroką rozpiętość tonalną

Hiperfokalna odległość – innymi słowy jest to dwukrotność odległości, mierzonej od aparatu fotograficznego lub kamery, na której ustawiona jest ostrość, by uzyskać jak największą głębię ostrości, czyli przestrzeń, w której obiekty wydają się ostre.

Histogram – jest bardzo pomocnym narzędziem każdego fotografa, ponieważ jest graficznym przedstawieniem rozkładu świateł i cieni na zdjęciu wskazującym ile elementów od czarnego (lewy skraj histogramu) do białego (prawy koniec) zostało zarejestrowanych na zdjęciu. Jego osie pozwalają stwierdzić w których punktach na zdjęciu są tzw. „przepalenia” czy niedoświetlenia.

Hot pixels – (gorące piksele/martwe piksele) jest to zmora wszystkich miłośników fotografii nocnej, którzy używają długiej ekspozycji. Na zdjęciu widoczne są jako małe różnokolorowe jasne punkty, która można z powodzeniem usunąć w programie do obróbki zdjęć.

I

I-TTL – stosowany przez firmę Nikon system pomiaru obrazu i dostosowanie siły błysku w taki sposób, aby cały kadr był zbalansowany.

Integralny pomiar ekspozycji – jest najstarszym pomiarem, którego zadanie polega na uśrednieniu jasności całej sceny.

Interpolacja pikseli – jest procesem mającym na celu utworzenie nowego, wcześniej nieistniejącego piksela na podstawie sąsiadujących pikseli w taki sposób, aby był on jak najlepiej dopasowany optycznie do transformowanego obrazu.

IS Image Stabilizer – jest funkcją pokrętła w aparacie odpowiedzialną za stabilizację obrazu.

ISO – inaczej czułość. Jest to parametr określający wrażliwość matrycy na światło. Im wyższe tym większa podatność na światło. Jest jednym z parametrów trójkąta ekspozycji obok przysłony i czasu naświetlania. Najniższą czułością jest ISO 100, górna granica jest na poziomie od 3200 do 12800 a zdarza się czasem i więcej.

J

Jasność obiektywu – jest to miara ilości światła przepuszczanego przez obiektyw do wnętrza aparatu fotograficznego.

JPG / JPEG – najpopularniejszy format pliku graficznego wśród fotografów-amatorów. Łączy w sobie dość dobrą jakość obrazu z niewielkim rozmiarem. Jest to plik skompresowany, który charakteryzuje się płynnymi przejściami barw i niewielką ilością ostrych krawędzi. Pliki JPG można edytować tylko   w niewielkim stopniu.

K

Karta pamięci – są to zwykle małe, cienkie i niepozorne urządzenia służące do zapisywania danych.

Kąt widzenia obiektywu – w fotografii jest to kąt zawarty pomiędzy najbardziej skrajnymi promieniami światła dostającymi się do aparatu, które są rejestrowane przez aparat.

Kompakt – jest to potoczna nazwa aparatów kieszonkowych ze względu na ich wielkość i wagę.

Kompresja obrazu – jest to zmniejszenie rozmiaru plików graficznych poprzez zmniejszenie ich objętości.

Kontrast – jest różnicą lub przeciwieństwem składowych kadru pomiędzy dwoma zestawianymi ze sobą składowymi obrazu lub zjawiskami dotycząca barwy, kształtu lub faktury.

Konwersja – jest to wykonanie przez fotografa określonej zmiany, np. formatu plików.

Korekta ekspozycji – jest to zmiana pomiaru światła w aparacie.

Krążek rozproszenia –  w fotografii jest parametrem stosowanym do określania dopuszczalnej ostrości obrazu.

L

Lampa błyskowa – (Flash, flesz) – jest to uurządzenie służące do doświetlenia fotografowanej scenerii, krótkotrwałym, ale bardzo intensywnym błyskiem światła w sposób skoordynowany               z migawką aparatu.

Lampa błyskowa dedykowana – jest to lampa błyskowa zalecana do danego modelu aparatu fotograficznego.

Lampa błyskowa pierścieniowa – są to nieocenionym źródłem światła często wykorzystywanym przez wizażystki do robienia zdjęć portretowych makijażu, oraz w makrofotografii.

LED – Diody led są wydajnym elektrycznym źródłem światła, które charakteryzuje się doskonałym jego ukierunkowaniem oraz odwzorowywaniem barw.

Liczba przewodnia – (LP z angielskiego Guide Number GN) zwana także liczbą szacunkową, to iloczyn odległości lampy błyskowej od oświetlanego przedmiotu i wartości przesłony, takiej aby zdjęcie było poprawnie naświetlone przy założeniu czułości 100 ISO.

Live View – funkcja aparatu cyfrowego pozwalająca na podgląd zdjęcia, na ekranie LCD.

LR – skrót programu Lightroom firmy Adobe służący do zaawansowanej obróbki i edycji zdjęć   uzyskiwanych za pomocą cyfrowych aparatów fotograficznych.

Lustrzanka – jest to aparat fotograficzny wyposażony w lustro i matówkę, umożliwiające  dokładną prezentację bieżącego kadru. Jest to typ aparatów fotograficznych, które totalnie zdominowały współczesny rynek fotograficzny, których szybko nie zastąpią bezlusterkowce mimo, ich prężnego rozwoju.

Lustrzanka dwuobiektywowa – TLR (ang. Twin Lens Reflex Camera) – jest to aparat fotograficzny wyposażony w dwa obiektywy, stałe lustro i matówkę.

Lustrzanka jednoobiektywowa – (ang. SLR, Single Lens Reflex) – jest to aparat fotograficzny wyposażony w pojedynczy obiektyw oraz ruchome lustro, które odbija światło z obiektywu na matówkę, umożliwiając podgląd wykonanego zdjęcia.

M

M42 – jest to najstarszy sposób mocowania obiektywów w aparatach fotograficznych na gwint 42 x 1 stosowany niegdyś w popularnych aparatach takich jak np. Praktica, Zenit, Ricoh i wielu innych. Obiektywy tego standardu są bardzo rozpowszechnione i nadal produkowane. Za pośrednictwem adapterów mogą być także montowane do części aparatów z bagnetem.

Makrofotografia – jest to dziedzina fotografii, w której fotografowany obiekt zostaje odwzorowany w znacznie większych rozmiarach.

Manual – jest to ręczne ustawianie parametrów aparatu.

Manualna ekspozycja – jeden z trybów fotografowania, często oznaczony jako “M”, dzięki któremu masz możliwość samodzielnie ustawić wszystkie parametry ekspozycji, takie jak ISO, czas naświetlania czy wartość przesłony.

Martwe piksele – (ang. hot pixel) małe różnokolorowe jasne punkty, która można z pwodzeniem usunąć w programie do obróbki zdjęć.

Matówka – jest to używany w aparacie fotograficznym półprzezroczysty materiał, w formie płaskiej szklanej płytki z jednej strony zmatowionej w celu rozproszenia światła.

Matryca światłoczuła – jest to układ wielu elementów światłoczułych przetwarzających padający przez obiektyw obraz na sygnał elektryczny, stosowany w aparatach cyfrowych.

Micro SD – jest to mała, cienka karta pamięci służąca do zapisywania danych.

Migawka – jest częścią aparatu fotograficznego służącą do odsłaniania na odpowiedni czas a następnie zasłaniania z powrotem materiału światłoczułego (lub przetwornika optoelektronicznego) w celu jego prawidłowej ekspozycji czyli dostarczenia odpowiedniej ilości światła padającego przez obiektyw.

Monopod – najprostszy i jednocześnie najpopularniejszy rodzaj statywu fotograficznego, składający się tylko z jednej nogi, stabilizujący całkowicie aparat fotograficzny w jednej, pionowej płaszczyźnie.

Montaż – zaawansowane połączenie różnych technik w celu najlepszego ukazania fotografii lub filmu z użyciem efektów specjalnych.

Muszla oczna – gumowa nasadka na wizjer aparatu fotograficznego zwiększająca komfort pracy fotografującego, gdyż dzięki niej ma w polu widzenia jedynie kadr, a sam aparat może trzymać trochę wygodniej – nie przyciskając go aż tak bardzo do oka. Jest to szczególnie przydatne przy silnym oświetleniu od tyłu oraz przy jasnej obudowie aparatu.

N

Nasadki – nakładki montowane na korpus aparatu fotograficznego.

Niedoświetlenie – powstaje wskutek nieprawidłowo ustawionej ekspozycji, w momencie w którym na matrycę aparatu padło zbyt mało światła; fotografia niedoświetlona jest bardzo ciemna i charakteryzuje się brakiem widoczności szczegółów na zdjęciu.

O

Obiektyw – element (np. soczewka, układ optyczny lub magnetyczny) zbierający i przenoszący obraz na błonę fotograficzną, matrycę światłoczułą aparatu cyfrowego albo matówkę aparatu fotograficznego.

Obiektyw „rybie oko” – to ultraszerokokątny obiektyw, który charakteryzuje się bardzo szerokim kątem widzenia i dużymi zniekształceniami obrazu dzięki nieskorygowanej dystorsji.

Obiektyw portretowy – najpopularniejsze obiektywy wśród fotografów do robienia zdjęć beauty.

Obiektyw zmiennoogniskowy – (potocznie zwany zoom) – obiektyw, w którym możliwa jest płynna regulacja długości ogniskowej, zwykle bez zmiany płaszczyzny ogniskowania.

Obiektywy o stałej ogniskowej – (potocznie stałka) — rodzaj obiektywu, w którym ogniskowa,          w przeciwieństwie do obiektywów zmiennoogniskowych jest stała. Najczęściej spotykanym obiektywem stałoogniskowym w fotografii jest obiektyw o ogniskowej 50 mm, zwany popularnie obiektywem standardowym.

Obiektywy szerokokątne – obiektyw fotograficzny, który charakteryzuje się bardzo szerokim kątem widzenia o ogniskowej krótszej niż dłuższa krawędź stosowanego negatywu, dla aparatów małoobrazkowych w granicach 35 mm – 16 mm. Pozwala na fotografowanie dużych przedmiotów         z małych odległości.

Odległość minimalna – najmniejsza możliwa odległość obiektywu od fotografowanego przedmiotu, która pozwoli dany obiekt zawrzeć w polu ostrości. W przypadku obiektywów makro, odległość minimalna może wynosić np. 1cm, a dla teleobiektywów 150cm.

Ogniskowa obiektywu – w fotografii jest to parametr, który decyduje o kącie widzenia obiektywu. Ogniskowa wyrażana jest w milimetrach (mm); wyróżniamy obiektywy stałoogniskowe (np. 50mm, 85mm) oraz zmiennoogniskowe, czyli z zoomem, np. 24-70mm, 16-24mm. Im mniejsza liczba, tym szerszy kąt widzenia.

Osłona przeciwsłoneczna – jes to element, który nakłada się na obiektyw w celu zniwelowania dostępu promieni słonecznych do obiektywu. Ostatecznie osłona (najczęśćiej w formie plastikowego tulipana) chroni zdjęcie przed niepożądaną flarą, blikami oraz spadkiem kontrastu.

P

Panning – jest to technika dynamicznego uchwycenia ruchu z ostrym obiektem zdjęcia i płynnie rozmytym tłem.

Paralaksa – inaczej zwana efektem niezgodności różnych zdjęć tego samego obiektu obserwowanych z odmienej perspektywy.

Perspektywa – jest to pozycja fotografa bądź aparatu fotograficznego w stosunku do fotografowanego obiektu.

Pierścienie pośrednie – to tulejki używane m.in. w makrofotografii, których głównym zadaniem jest zwiększenie odległości obiektywu od błony fotograficznej. Dzięki ich zastosowaniu zmniejsza się minimalna odległość fotografowania, przez co zwiększa się skala odwzorowania. W praktyce powoduje to, że obraz na błonie jest podobnych rozmiarów co obiekt fotografowany lub powiększony w stosunku do oryginału. Obiektyw jest często dodatkowo obracany o 180 stopni w celu poprawy jakości optycznej.

Pierścień odwrotnego mocowania – adapter, który umożliwa podpięcie obiektywu do korpusu odwrotną stroną, dzięki czemu standardowy obiektyw zamienia się w obiektyw typu makro. Pierścień odwrotnego mocowania można kupić na allegro czy w sklepach z akcesoriami dla fotografów. Przeczytaj więcej o tanim sposobie na makro.

Pomiar światła – Pomiar światła – jest niezbędny do prawidłowej ekspozycji. W nowoczesnych lustrzankach przeprowadzany jest przy pomocy wewnętrznego światłomierza w tzw. trybie TTL, czyli pomiaru przez obiektyw.

Predictive Focus Control – jest to funkcja w aparacie umożliwiająca uzyskiwanie ostrych zdjęć  poruszających się obiektów.

Preselekcja czasu migawki (priorytet czasu otwarcia migawki) – dobiera automatycznie otwór przysłony do wybranego czasu.

Preselekcja przesłony (priorytet przesłony) – jest to półautomatyczny tryb pracy aparatu fotograficznego na kole nastaw PASM dostępny we wszystkich lustrzankach oraz w większości aparatów kompaktowych czy też bezlusterkowców. Zadaniem jego jest automatyczny dobór właściwego czasu otwarcia migawki w odniesieniu do konkretnej przysłony.

Przepalenie (prześwietlenie) – błąd polegający na nadmiernym naświetleniu zdjęcia. Występuje wskutek nieprawidłowo ustawionej ekspozycji.

Przesłona (f stop) – jest to fizyczny otwór w obiektywie, który ma bezpośredni wpływ na ilość światła, wpadającego do aparatu (na matrycę). Każdy obiektyw, nawet ten wbudowany w telefon, ma określony zakres przesłony.

PS – skrót programu Photoshop firmy Adobe służący do zaawansowanej obróbki rafiki rastrowej i edycji zdjęć uzyskiwanych za pomocą cyfrowych aparatów fotograficznych dostępny na platformy systemu Windows i macOS. 

Punkt nodalny (ang. nodal point) – to taki punkt wewnątrz obiektywu, w którym przecinają się wszystkie promienie świetlne przechodzące przez obiektyw i tworzące obraz. Wykonując zdjęcia do panoramy sferycznej należy obracać aparat dokładnie wokół tego punktu zarówno w poziomie           jak i w pionie.

R

RA (CRI) – inaczej Współczynnik Odwzorowania Barw – informuje o tym, w jakim stopniu dane źródło światła odzwierciedla stan rzeczywisty kolorów czyli jak doskonale odwzorowane będą barwy oświetlanych przedmiotów.

RAW – pliki RAW (z angielskiego „surowy”), pozwalają na zachowanie najwyższej jakości obrazu, oferowanej przez aparat, dając jednocześnie możliwość dokładnej obróbki pliku na komputerze. Format RAW charakteryzuje się dużym zakresem tonalnym oraz brakiem kompresji, przez co plik jest obszerniejszy.

Redukcja efektu czerwonych oczu – występuje na zdjęciach osób fotografowanych w ciemności przy użyciu lampy błyskowej znajdującej się blisko osi obiektywu. Efekt ten można swobodnie zredukować             w dowolnym edytorze zdjęć.

RGB – jest to skrót, który pochodzi od pierwszych liter angielskich nazw barw:

R – red (czerwonej),

G – green (zielonej)

B – blue (niebieskiej)

opisujący model przestrzeni barw.

Rozdzielczość – przeliczenie pikseli na rozmiar zdjęcia.

Rozpiętośc tonalna – to różnica pomiędzy najjaśniejszym i najciemniejszym punktem fotografowanej sceny. W uproszczeniu, im większa jest różnica między najjaśniejszym czytelnym obrazem i najciemniejszym tym większa jest rozpiętość tonalna.

Rycote – System absorbowania wstrząsów. Zapobiega przenoszeniu niepożądanych drgań na mikrofon.

S

Samowyzwalacz – urządzenie wbudowane w aparat (często także w telefon), za pomocą którego można ustawić opóźnienie wyzwolenia migawki, robiąc zdjęcie z opóźnieniem.

SD – skrót od karty pamięci firmy SanDisk.

Sensor światłoczuły (matryca światłoczuła) – jest to układ wielu elementów światłoczułych przetwarzających padający przez obiektyw obraz na sygnał elektryczny, stosowany w aparatach cyfrowych.

Sepiowanie – zamiana zdjęć kolorowych na czarno- białe, lub nadanie im szlachetnego koloru sepii (brąz) zabieg ten jest stosowany na przykład, gdy kolory zdjęcia są nieciekawe i nie można ich poprawić, lub gdy chcemy nadać zdjęciu wygląd typu „vintage”.

Skala Kelvina – temperatura źródła światła określająca kolor emitowanego światła, w fotografii temperaturę mierzymy i wyrażamy w stopniach w skali Kelvina. Im niższa wartość na skali Kelvina, tym cieplejsza temperatura barwowa. Paląca się świeca (pomarańczowa barwa światła) to około 1000K, podczas gdy światło słoneczne to 7000K, a błyskawica to aż 17000K. Temperatura barwowa jest ściśle powiązana z balansem bieli.

Solaryzacja – jest to zjawisko częściowego lub całkowitego odwrócenia obrazu negatywowego                  w pozytywowy.

Stabilizator obrazu – jest to urządzenie, które zmniejsza efekt drżenia rąk podczas fotografowania.

Statyw – jest stałym stabilizatorem służącym do mocowania aparatu fotograficznego bądź kamery filmowej.

Światłomierz – jest to wbudowany w korpus aparatu fotograficznego, którego zadaniem jest  pomiar natężenia światła, umożliwiający dobranie prawidłowych parametrów ekspozycji materiału światłoczułego.

Szumy matrycy – są to plamki pojawiające się na obszarach jednolitego koloru, powstałe w wyniku ustawienia zbyt wysokiej czułości ISO.

Szybkozłączka – jest elementem głowicy pozwalającym na szybkie odpinanie / podpinanie aparatu lub kamery do głowicy statywu.

T

Telekonwerter – jest zespołem soczewek mocowanym pomiędzy aparatem fotograficznym a obiektywem lub na obiektywie, w celu powiększenia centralnej części obrazu podawanego przez obiektyw fotograficzny.

Teleobiektyw – jest rodzajem wąskokątnego obiektywu fotograficznego, którego wyjątkowa budowa optyczna posiada odległość ogniskową znacząco większą niż długość jego obudowy. Myśląc o tym obiektywie wiele osób wyobraża sobie fotografię zwierząt i krajobrazu.

Temperatura barwowa – jest skalą temperatury mierzoną w stopniach Kelvina (K) która pozwala na ocenę światła pochodzącego z różnych źródeł.

TIFF – format pliku graficznego, służy do zapisywania grafiki rastrowej. Wierniej odwzorowuje obraz, niż plik JPG, ale zajmuje także znacznie więcej miejsca. Umożliwia zapisywanie dokumentów wielostronicowych oraz bezstratną edycję zdjęć (czego nie można powiedzieć o plikach JPG).

TTL (ang. Through The Lens) – jest to pomiar i kontrola światła błyskowego przez obiektyw.

Tryb A (ang. Aperture) – tryb, w którym fotograf dobiera przysłonę przy której chce wykonać zdjęcie, natomiast aparat automatycznie dobiera czas naświetlania.

Tryb Auto – tryb, w którym aparat automatycznie ustawia parametry dla uzyskania poprawnej ekspozycji. Fotograf może jedynie zmienić rozdzielczość zdjęć i ogniskową.

Tryb Bulb – tryb fotografowania, w którym migawka jest otwarta tak długo, jak długo naciśnięty jest spust.

Tryb M (manualny tryb fotografowania) –  tryb ręcznego ustawiania parametró zdjęcia.

Tryb P (ang. Programmable – Programowalny) – tryb półautomatyczny, w którym przysłona i czas otwarcia migawki dobierane są automatycznie przez aparat, natomiast fotograf ma wpływ na inne parametry, zależnie od stopnia zaawansowania aparatu mogą to być: balans bieli, włączona/wyłączona lampa błyskowa, obszar autofokusa, obszar pomiaru światła itp.

Tryb S/T – tryb, w którym fotograf dobiera czas naświetlania, przy którym chce wykonać zdjęcie, natomiast aparat automatycznie dobiera przysłonę

U

Układ optyczny – zespół dwóch lub więcej elementów optycznych, biorących udział w tworzeniu obrazu w przyrządzie optycznym. W zależności od konstrukcji układu optycznego, światło może przechodzić przez jego poszczególne elementy lub odbijać się od nich.

V

Viewfinder (wizjer/celownik) – jest częścią przyrządu optycznego służącą do określenia granic kadru, oraz pozwalający na wybór i ustalenie obiektu zdjęcia.

VR (ang. Vibration Reduction) – jest to nowatorski system ograniczający drgania, oraz wszelkie nieostrości obrazu spowodowane poruszeniem aparatu.

W

Wężyk spustowy – jest urządzeniem służącym do zdalnego uruchamiania migawki aparatu fotograficznego, stosowanym w celu wyeliminowania poruszenia aparatu wynikającego                         z bezpośredniego naciskania spustu migawki na obudowie aparatu.

Widget – w języku angielskim funkcjonuje jako synonim gadżetu. Po raz pierwszy wykorzystano je do nazwania elementów graficznego interfejsu użytkownika.

Winietowanie – jest wadą obrazu uzyskiwanego w urządzeniu optycznym polegająca na niedoświetleniu brzegów kadru, spowodowana niedoskonałością optyki urządzenia, zakłóceniem brzegów toru optycznego innymi elementami urządzenia, lub też wywołana nieodpowiednim oświetleniem.

Współczynnik oddawania barw – Współczynnik Oddawania Barw – Ra (CRI) posiada maksymalną wartość 100. Niesie on informację o tym, w jakim stopniu dane źródło światła odzwierciedla prawdziwość kolorów czyli jak doskonale odwzorowane będą barwy oświetlanych przedmiotów. Skala współczynnika mieści się pomiędzy 0 a 100, gdzie 0 to światło monochromatyczne, czyli zawierające tylko jedną barwę, a 100 to światło dzienne, czyli słoneczne.

Współczynnik odwzorowania barw – Współczynnik Odwzorowania Barw – Ra (CRI) informuje         o tym, w jakim stopniu dane źródło światła odzwierciedla stan rzeczywisty kolorów czyli jak doskonale odwzorowane będą barwy oświetlanych przedmiotów.

X

XD (ang. Extreme Digital) – jest kartą pamięci flash stosowana głównie w aparatach cyfrowych Olympus i Fujifilm.

Z

Zakres tonalny – wskazuje na liczbę rozróżnialnych poziomów pomiędzy najjaśniejszym a najciemniejszym rejestrowanym odcieniem obrazu.

Zdjęcia seryjne – funkcja w aparacie, która rejestruje zdjęcia raz za razem, tak długo, jak spust migawki jest wciśnięty do końca.

Zoom – zmienność ogniskowej.

Zoom cyfrowy – jest to symulacja zmiany ogniskowej. Powoduje powiększenie przez aparat fotograficzny utrwalonego na matrycy obrazu cyfrowego. Często takie powiększenie powoduje pogorszenie jakości obrazu.

Zoom optyczny – informuje o tym, ile razy możemy zwiększyć ogniskową w obiektywie zmiennoogniskowym. Dzięki zmianie ogniskowej, zmieniamy także kąt widzenia obiektywu.